Οργάνωση

Αρχίζοντας με κέφι

Αν στο σχολείο μας υπάρχει ήδη βιβλιοθήκη, τότε είμαστε από τους τυχερούς. Αν όμως δεν έχουμε και σκεφτόμαστε τη δημιουργία της, σκοντάφτουμε σε κάποια πρακτικά προβλήματα.

Τα βασικά προβλήματα που προκύπτουν είναι τρία:

  • Χώρος (σε ποιο χώρο θα λειτουργούσε καλύτερα;)
  • Χρήμα (πώς θα εξασφαλίσω τα απαραίτητα χρήματα;)
  • Χρόνος (πότε θα λειτουργεί και με ποιον;)

Για να μπορέσουμε να λύσουμε με μεγαλύτερη ευκολία τα πρακτικά προβλήματα, πρέπει να θυμόμαστε ότι η απόφαση για τέτοιες ενέργειες στον χώρο του σχολείου πρέπει να εμπλέκει όσο περισσότερους συναδέλφους γίνεται. Αυτό θα ευνοήσει ένα κλίμα συνεργασίας και δημιουργίας και θα συμβάλει στην αποδοχή αλλά και στην επίλυση των μελλοντικών προβλημάτων.

Χώρος

Κάποια σχολεία έχουν χώρους που παραμένουν ανεκμετάλλευτοι ή χρησιμοποιούνται για άλλους σκοπούς (ακόμη και ως αποθήκες!). Κάποια άλλα πρέπει να δημιουργήσουν από την αρχή τον κατάλληλο χώρο.

Ο ιδανικός χώρος:

  • Βρίσκεται στο ισόγειο του κτιρίου και όχι πολύ μακριά από το γραφείο των δασκάλων.
  • Είναι φωτεινός και ευρύχωρος.
  • Έχει ή μπορούν να τοποθετηθούν σταθερά ράφια.
  • Υπάρχει χώρος για μοκέτα ή/και τραπέζια διαβάσματος.

Αυτή θα ήταν μια ιδανική σχολική βιβλιοθήκη για τα ελληνικά δεδομένα. Δεν είναι όμως πάντα έτσι τα πράγματα. Αυτές οι χωροταξικές δυσκολίες δεν θα πρέπει να μας απογοητεύουν ούτε να μας κάνουν να εγκαταλείπουμε τα σχέδιά μας.

Σκεφτόμαστε τα παρακάτω:

  • Επιλέγουμε έναν μικρότερο χώρο σε άλλον όροφο και φροντίζουμε για τη επαρκή επόπτευσή του κατά τη διάρκεια του δανεισμού.
  • Αν πρόκειται για μικρό χώρο, τότε τοποθετούμε τα απαραίτητα ράφια μέσα και έχουμε και μερικά κινητά (μικρές βιβλιοθήκες με ρόδες) που θα μπορούμε εύκολα να τα μετακινήσουμε. Ρυθμίζουμε ανάλογα τον αριθμό των βιβλίων που θα συμπεριλάβουμε.
  • Αν ο διαθέσιμος χώρος είναι σκοτεινός, τον βάφουμε με ζωηρά χρώματα και τον φωτίζουμε σωστά.
  • Δεν χρησιμοποιούμε τραπέζια ανάγνωσης, αλλά μόνο μοκέτα και μαξιλάρια.

Αν είναι εντελώς αδύνατον να βρούμε κατάλληλο χώρο στο σχολείο μας, τότε επιλέγουμε τη λύση της βιβλιοθήκης τάξης.

 

Χρήμα

Ας πούμε την αλήθεια: ποτέ δεν υπήρχαν χρήματα ή τουλάχιστον δεν δίνονταν με ευκολία για να αγοραστούν βιβλία. Αυτό γίνεται ακόμη πιο δύσκολο σήμερα, αλλά όχι ακατόρθωτο.

Αρχίστε από τη Σχολική Επιτροπή. Θέστε το θέμα και αφήστε να σας διαθέσει όσα χρήματα μπορεί, έστω και λίγα. Πολύ σπάνια θα έχουμε μια εντελώς αρνητική απάντηση.

Συνεχίστε με τον Σύλλογο Γονέων. Μπορεί και αυτός να συνδράμει, αν πειστεί ότι θα γίνει κάτι για το καλό όλων των παιδιών του σχολείου.\

Αν, παρά τις προσπάθειες, όλα τα παραπάνω δεν αποδώσουν, τότε ρίξτε μια ματιά στο ΠΩΣ ΘΑ ΒΡΩ ΤΡΟΠΟ ΝΑ ΑΓΟΡΑΣΤΟΥΝ ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΠΟΥ ΕΠΕΛΕΞΑ;

 

Χρόνος

Χρειαζόμαστε χρόνο για τον δανεισμό και χρόνο για την αξιοποίηση των βιβλίων στην τάξη μας. Για μερικές ιδέες σχετικά με τον χρόνο αξιοποίησης διαβάστε στο ΠΟΥ ΘΑ ΒΡΩ ΧΡΟΝΟ ΓΙΑ ΝΑ ΑΦΙΕΡΩΣΩ ΣΤΗΝ ΑΝΑΓΝΩΣΗ;

Ο απαιτούμενος χρόνος για τον δανεισμό όμως είναι κάτι που θα αντιμετωπίσουμε αμέσως μόλις δημιουργήσουμε τη βιβλιοθήκη μας. Θα χρειαστεί λοιπόν να απαντήσουμε σε μερικές ερωτήσεις, κομβικές για τις επόμενες ενέργειές μας.

  • Ο δανεισμός θα γίνεται κατά τμήμα ή κατά μαθητή;
    Το ιδανικότερο είναι ο κάθε μαθητής να μπορεί με την κάρτα του να δανείζεται όποιο βιβλίο επιθυμεί στις ώρες λειτουργίας της βιβλιοθήκης.
  • Πότε θα γίνεται ο δανεισμός;
    Στις ώρες και ημέρες που θα λειτουργεί η βιβλιοθήκη. Το ιδανικό θα ήταν 3-4 ημέρες την εβδομάδα, κατά τη διάρκεια του β’ διαλείμματος.
  • Πόσο θα διαρκεί ένας δανεισμός;
    Αυτό είναι κάτι το οποίο θα το αποφασίσει η ομάδα των εκπαιδευτικών που θα στηρίξει τη λειτουργία της βιβλιοθήκης. Συνήθως 2 εβδομάδες είναι αρκετές.
ΤΙ ΕΙΔΟΥΣ ΒΙΒΛΙΑ ΝΑ ΕΠΙΛΕΞΩ;

Σκεφτείτε έξυπνα: είναι μάλλον δύσκολο να έχετε πολλά χρήματα στη διάθεσή σας. Αποφασίστε λοιπόν να αγοράσετε πρώτα τους τίτλους των βιβλίων με τα οποία θα δουλέψουν τα τμήματα κάθε τάξης στην ώρα της Φιλαναγνωσίας ή της Ευέλικτης Ζώνης.

Για να αποφασίσετε ποια βιβλία θα εντάξετε στο πρόγραμμα της σχολικής χρονιάς, θα πρέπει να λάβετε υπόψη σας:

  • την ηλικία των μαθητών σας
  • τον βαθμό εξοικείωσής τους με το διάβασμα εξωσχολικών βιβλίων
  • τις προτιμήσεις τους
  • πιθανούς θεματικούς άξονες στους οποίους θα θέλατε να κινηθείτε.

 

ΠΩΣ ΘΑ ΒΡΩ ΤΡΟΠΟ ΝΑ ΑΓΟΡΑΣΤΟΥΝ ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΠΟΥ ΕΠΕΛΕΞΑ;

Σας δίνουμε μερικές ιδέες. Θα χαρούμε να μάθουμε και τις δικές σας!

  1. Οργανώστε με τη βοήθεια και της χορωδίας του σχολείου ή των μαθητών που παίζουν μουσικά όργανα μια βραδιά μουσικής στο σχολείο βάζοντας κι ένα μικρό εισιτήριο για τους γονείς, ώστε να συγκεντρώσετε χρήματα για την αγορά βιβλίων. Το ίδιο θα μπορούσατε να κάνετε και με μια θεατρική παράσταση.
  2. Παζάρι παλιών παιχνιδιών ή αντικειμένων που έφτιαξαν τα ίδια τα παιδιά στο σπίτι και θα τα πουλήσουν στο σχολείο. Με τα χρήματα που θα συγκεντρώσετε επισκεφθείτε με τους μαθητές σας ένα  βιβλιοπωλείο και αγοράστε βιβλία.
  3. Δημιουργήστε μια Λίστα Βιβλίων. Συζητήστε με τους μαθητές σας τις πρώτες εβδομάδες της σχολικής χρονιάς για τη δημιουργία της βιβλιοθήκης. Αφού αποφασιστεί, ανακοινώστε το στους γονείς με μια χαριτωμένη πρόσκληση και μια Λίστα Βιβλίων. Προσκαλέστε τους γονείς στην τάξη παρακαλώντας τους να σας «δωρίσουν» ένα από τα βιβλία, το οποίο θα το φέρουν οι ίδιοι στο σχολείο.
  4. Ζητήστε ένα βιβλίο από κάθε μαθητή μαζί με τον υπόλοιπο εξοπλισμό στην αρχή της χρονιάς (μόνο στην περίπτωση που γνωρίζετε τους μαθητές σας από την προηγούμενη χρονιά).

 

ΤΙ ΝΑ ΑΠΟΦΥΓΕΤΕ!

Να βγάλετε φωτοτυπίες τα βιβλία που σας αρέσουν (εκτός από το ότι είναι παράνομο, δίνουμε στα παιδιά ένα βιβλίο «αναλώσιμο» και που σε καμία περίπτωση δε συγκρίνεται με το χρωματιστό, ζωντανό βιβλίο).

Να ζητήσετε από κάποιον εκδότη να σας χαρίσει όποια βιβλία θέλει εκείνος (όχι μόνο χάνετε τη δυνατότητα επιλογής, αλλά είναι πιθανόν να σας δώσει ό,τι δεν πουλήθηκε.)

ΠΟΥ ΘΑ ΒΡΩ ΧΡΟΝΟ ΓΙΑ ΝΑ ΑΦΙΕΡΩΣΩ ΣΤΗΝ ΑΝΑΓΝΩΣΗ;

Είναι αλήθεια ότι το αναλυτικό πρόγραμμα (ειδικότερα των μεγάλων τάξεων) δεν αφήνει πολλά χρονικά περιθώρια για δραστηριότητες εκτός ύλης. Όμως, έχουν γίνει σημαντικά βήματα προς την κατεύθυνση αυτή:

με την ώρα της Φιλαναγνωσίας στα σχολεία ΕΑΕΠ,
με τα διάφορα καινοτόμα προγράμματα ή
στο πλαίσιο της Ευέλικτης Ζώνης.

Αν έχετε αποφασίσει την εισαγωγή ενός προγράμματος φιλαναγνωσίας στην τάξη σας, το σίγουρο είναι ότι θα βρείτε χρόνο.

Καθιερώστε ένα λογοτεχνικό δεκάλεπτο κάθε μέρα όπου θα διαβάζετε εσείς ή κάποιοι από τους μαθητές σας δυνατά το βιβλίο της εβδομάδας. Όταν τελειώσει η εβδομάδα και το πιθανότερο είναι να μην έχετε ολοκληρώσει το διάβασμα του βιβλίου, μπορείτε να αρχίσετε να το δανείζετε. Ξαναθυμίστε στα παιδιά που θα το διαβάσουν από μόνα τους να μην αποκαλύψουν το τέλος!

Κατά τη διάρκεια των μαθημάτων μερικοί μαθητές τελειώνουν γρηγορότερα από τους άλλους τις εργασίες τους. Μπορείτε να τους ενθαρρύνετε να έχουν το βιβλίο που δανείστηκαν από τη σχολική βιβλιοθήκη στην τσάντα τους και να το διαβάσουν μέχρι να τελειώσουν και οι υπόλοιποι.

ΠΩΣ ΘΑ ΟΡΓΑΝΩΣΩ ΜΙΑ ΣΧΟΛΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ;

Ακόμη κι αν πρόκειται για βιβλιοθήκη με λίγους τίτλους βιβλίων, η οργάνωσή τους για τον δανεισμό ή για τη χρήση τους στην τάξη είναι απαραίτητη. Σίγουρα ένας επαγγελματίας βιβλιοθηκονόμος θα έκανε συστηματικότερη δουλειά, αλλά, αν δεν μπορείτε να έχετε τέτοιου είδους βοήθεια, διαβάστε παρακάτω.

Όπως αναφέραμε και πιο πάνω, ο χώρος της σχολικής βιβλιοθήκης πρέπει να είναι ευχάριστος και καλά οργανωμένος.

Βάψτε με ζωηρά χρώματα και ζητήστε από τα παιδιά να φέρει το καθένα ένα χνουδωτό ζωάκι για να στολίσετε τη βιβλιοθήκη σας. Έτσι, κάθε παιδί θα νιώθει πολύ οικείο τον χώρο από την αρχή! Δημιουργήστε τον δικό σας κανονισμό λειτουργίας της βιβλιοθήκης και ενημερώστε μαθητές και εκπαιδευτικούς του σχολείου σας. Αναζητήστε στην ΕΡΓΑΛΕΙΟΘΗΚΗ τον βασικό ΚΑΝΟΝΙΣΜΟ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ για να αρχίσετε!

ΤΑ ΡΑΦΙΑ

Φροντίστε να στερεώσετε καλά τα ράφια της βιβλιοθήκης. Είναι σημαντικό να ελέγξετε όλους τους παράγοντες ασφάλειας.
Μια μικρή σχολική βιβλιοθήκη έχει –κυρίως- δύο κατηγοριών βιβλία: λογοτεχνικά και γνώσεων.
Τοποθετήστε τα βιβλία αυτών των κατηγοριών σε ξεχωριστά ράφια.
Μπορεί η βιβλιοθήκη μας να διαθέτει και βιβλία που δεν δανείζονται.
Αν συμβαίνει αυτό, τότε δώστε μία διαφορετική σήμανση σε κάθε ράφι.
Στην ΕΡΓΑΛΕΙΟΘΗΚΗ θα βρείτε έτοιμα σχέδια για να τυπώσετε καρτελάκια με την αντίστοιχη σήμανση.
Κολλήστε τα καρτελάκια στα ανάλογα ράφια και αναρτήστε μία αφίσα με οδηγίες έξω από την πόρτα της αλλά και μέσα στον χώρο. Μια ιδέα για την αφίσα θα βρείτε στην ΕΡΓΑΛΕΙΟΘΗΚΗ.

 

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ

Για να μπορούν οι μαθητές μας να δανείζονται τα βιβλία που επιθυμούν εύκολα και γρήγορα, μπορούμε να βάλουμε έναν χρωματικό κώδικα σε κάθε ράχη βιβλίου ανάλογα με την τάξη.

Για παράδειγμα, κίτρινο για βιβλία που απευθύνονται σε μαθητές Α’ και Β’ τάξης, πράσινο για Γ’ και Δ’ και κόκκινο για Ε’ και Στ’ ενώ για τα βιβλία γνώσεων, άσπρο χωρίς διάκριση τάξης. (Συμβουλευτείτε τις δικές μας προτάσεις για κάθε τάξη στο μενού αριστερά.)

Για τον χρωματικό κώδικα μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε αυτοκόλλητες ετικέτες ή και χρωματιστά χαρτιά τα οποία θα τα κολλήσουμε πάνω στη ράχη του βιβλίου με φαρδιά αυτοκόλλητη ταινία.

Βρείτε ένα παράδειγμα χρωματικού κώδικα στην ΕΡΓΑΛΕΙΟΘΗΚΗ.

Τυπώστε τις ΚΑΡΤΕΣ ΔΑΝΕΙΣΜΟΥ από την ΕΡΓΑΛΕΙΟΘΗΚΗ. Χρειάζεστε μία για κάθε τίτλο. Συμπληρώστε τα στοιχεία του βιβλίου.

Δημιουργήστε μία «τσέπη» στην εσωτερική πλευρά του οπισθοφύλλου. Τοποθετήστε εκεί την καρτέλα του βιβλίου, ώστε να μη χάνεται.

Κάθε φορά που κάποιο παιδί δανείζεται ένα βιβλίο, οι υπεύθυνοι δανεισμού γράφουν το όνομά του στην καρτέλα του αντίστοιχου βιβλίου και κρατούν την καρτέλα σε ένα κουτάκι. Με την επιστροφή, σβήνεται το όνομα και η καρτέλα ξαναμπαίνει στην τσέπη του επιστρεφόμενου βιβλίου.

Κάντε έναν κατάλογο με τα βιβλία δίνοντάς τους και έναν αύξοντα αριθμό. Μπορείτε να δημιουργήσετε έναν κατάλογο με τα απαραίτητα στοιχεία χρησιμοποιώντας το Excel αρχείο που θα βρείτε στην ΕΡΓΑΛΕΙΟΘΗΚΗ.

 

ΤΑ ΜΕΛΗ

Τυπώστε κάρτες μέλους για όλους τους μαθητές. Η κάρτα μέλους, εκτός από την επίλυση πρακτικών προβλημάτων που σχετίζονται με τον δανεισμό, δημιουργεί την αίσθηση του «ανήκειν», η οποία είναι σημαντική για τα παιδιά. Με μια όμορφη κάρτα μέλους τα παιδιά θα νιώθουν ότι ανήκουν σε μια λέσχη αναγνωστών. Θα βρείτε μια ΚΑΡΤΑ ΜΕΛΟΥΣ για τύπωμα και αναπαραγωγή στην ΕΡΓΑΛΕΙΟΘΗΚΗ. Εκεί θα βρείτε επίσης και την αφίσα με τα ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΤΟΥ ΑΝΑΓΝΩΣΤΗ όπως τα διατύπωσε ο συγγραφέας Βαγγέλης Ηλιόπουλος.

 

Ο ΔΑΝΕΙΣΜΟΣ

Μέχρι να δημιουργήσουμε ομάδες εθελοντών μαθητών, τότε κάποιος εκπαιδευτικός θα είναι υπεύθυνος λειτουργίας της βιβλιοθήκης με βοηθούς δύο μαθητές των μεγάλων τάξεων. Αυτοί θα είναι οι υπεύθυνοι δανεισμού.

Αποφύγετε τον δανεισμό από τον εκπαιδευτικό της τάξης για λογαριασμό των μαθητών του.

Βεβαίως, εφόσον το τμήμα εκπονεί κάποιο σχέδιο εργασίας ή χρειάζεται για κάποιο λόγο να δουλέψει με συγκεκριμένους τίτλους βιβλίων, θα μπορεί ο εκπαιδευτικός να τους δεσμεύσει και να τους δανειστεί για λογαριασμό του. Ας αποφύγουμε να επιλέγουμε εμείς τα βιβλία που διαβάζουν οι μαθητές μας στον ελεύθερο χρόνο τους. Ούτως ή άλλως μια πρώτη επιλογή την έχουμε ήδη κάνει όταν δημιουργούμε τη βιβλιοθήκη μας.

ΠΩΣ ΘΑ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΩ ΤΙΣ ΦΘΟΡΕΣ ΤΩΝ ΒΙΒΛΙΩΝ;

Μη φοβάστε τις φθορές! Βιβλία τα οποία, στο τέλος της σχολικής χρονιάς, είναι σχεδόν σαν καινούρια μάλλον δε διαβάστηκαν!

Ορίστε από την αρχή κάποιους κανόνες σχετικά με την προστασία των βιβλίων από τις φθορές (π.χ. δεν μουτζουρώνουμε τα βιβλία, δεν τα σκίζουμε). Όταν ένα βιβλίο επιστρέψει στη βιβλιοθήκη με σκισμένο εξώφυλλο ή σελίδες, οργανώστε ένα εργαστήριο επισκευής φθαρμένων βιβλίων στο πλαίσιο του μαθήματος της Αισθητικής Αγωγής. Τα παιδιά μπορούν να κολλήσουν τα σκισμένα εξώφυλλα ή και να δημιουργήσουν δικά τους.

Αν δεν γίνεται να σωθεί ένα βιβλίο και πρέπει να αντικατασταθεί, αφήστε τα παιδιά να σκεφτούν έναν τρόπο για να εξοικονομήσουν τα ανάλογα χρήματα. Την επόμενη φορά θα προσέξουν περισσότερο!